EL OPERADOR DISCURSIVO "ESO SÍ" EN ESPAÑOL Y SUS CORRESPONDENCIAS EN PORTUGUÉS

Authors

DOI:

https://doi.org/10.24193/subbphilo.2023.4.08

Keywords:

discourse markers, eso sí, isso sim, contrastive analysis, translation.

Abstract

The discourse marker esoin Spanish and its correspondences in Portuguese. This paper analyzes the correspondences of eso sí in Portuguese. In the first part, the predominant values of this discursive marker in Spanish are studied and its evolution from the 16th century to the present is determined. Then, the most common values as a discourse marker of isso sim are analyzed (the literal correspondence of eso sí) in current Portuguese, also establishing its evolution in the history of Portuguese until its grammaticalization as a discourse marker in the 19th century. In the second part of the paper, a contrastive analysis is carried out between these two discourse markers, establishing the convergences and divergences, according to three parameters: i) the values; ii) the position in the statement; iii) the explicitation of the negation in the sentence before the one in which the discourse marker is integrated. In the final part of the article, the correspondences of eso sí in fourteen Portuguese translations of narrative works in Spanish are presented, and their acceptability is analyzed according to the predominant value of eso sí.

REZUMAT. Marcatorul discursiv eso sí în spaniolă și corespondențele sale în portugheză. Această lucrare analizează corespondențele lui eso sí în limba portugheză. În prima parte, sunt studiate valorile predominante ale acestui marcador discursiv în spaniolă și este determinată evoluția sa din secolul al XVI-lea până în prezent. Apoi, sunt analizate cele mai frecvente valori ca marcador discursiv ale lui isso sim (corespondentul literal al lui eso sí) în portugheza actuală, stabilindu-se, de asemenea, evoluția sa în istoria limbii portugheze până la gramaticalizarea sa ca marcador discursiv în secolul al XIX-lea. În partea a doua a lucrării, se realizează o analiză contrastivă a acestor doi marcadori discursivi, stabilindu-se convergențele și divergențele, în funcție de trei parametri: i) valorile; ii) poziția în enunț; iii) explicitarea negației în propoziția anterioară. În partea finală a articolului, sunt prezentate corespondențele lui eso sí în paisprezece traduceri portugheze ale unor opere narative în limba spaniolă, iar acceptabilitatea acestora este analizată în funcție de valoarea predominantă a lui eso sí.

Cuvinte-cheie: marcatori discursivi, eso sí, isso sim, analiză contrastivă, traducere

Article history: Received 1 August 2023; Revised 25 September 2023; Accepted 26 September 2023; Available online 20 December 2023; Available print 31 December 2023.

Author Biographies

Rogelio PONCE DE LEÓN, niversidade do Porto. E-mail: rromeo@letras.up.pt

Rogelio PONCE DE LEÓN es Profesor Titular del Departamento de Estudos Portugueses e Estudos Românicos de la Universidade do Porto. E-mail: rromeo@letras.up.pt

Isabel Margarida DUARTE, niversidade do Porto. E-mail: iduarte@letras.up.pt

Isabel Margarida DUARTE es Profesora Catedrática de Lingüística del Departamento de Estudos Portugueses e Estudos Românicos de la Universidade do Porto. E-mail: iduarte@letras.up.pt

References

Cano Aguilar, Rafael. 2007. “Conectores de discurso en el español del siglo XVI.” Lexis 31, nº 1-2: 5-45.

Carlucci, Laura, y Ana María Díaz Ferrero. 2007. “Falsas equivalencias en la traducción de lenguas afines: propuesta taxonómica.” Sendebar 18: 159-90.

Duarte, Isabel Margarida, y Rogelio Ponce de León. 2017. “Valeurs de ainda [encore] en portugais et leurs equivalentes en espagnol.” Studia UBB Philologia LXII, nº 4: 63-76.

Duarte, Isabel Margarida, y Rogelio Ponce de León. 2018. “Todavía / todavía: análisis contrastivo de los valores y de contextos de traducción en español y en portugués.” In Clases y categorías lingüísticas en contraste. Español y otras lenguas, editado por Elia Hernández Socas, José Juan Batista Rodríguez y Carsten Sinner, 37-52. Berlin: Peter Lang.

Fuentes Rodríguez, Catalina. 2018. Diccionario de conectores y operadores del español. Madrid: Arco/Libros.

Heine, Bernd, et al. (eds.). 2021. “The Development of Discourse Markers. An Introduction” In The Rise of Discourse Markers, editado por Bernd Heine et al., 1-55. Cambridge: Cambridge University Press.

Lejeune, Pierre, y Mendes, Amália. 2018. “Discourse relations with explicit and implicit arguments: The case of European Portuguese aliás.” In Proceedings of the Cross-Linguistic Discourse Annotation: Applications and Perspectives. TextLink2018 – Final Action Conference, dirigido por Lydia-Mai Ho-Dac y Philippe Muller, 91-95. Hal-02048987.

Lopes, Ana Cristina Macário 2016. “Discourse markers”. In The Handbook of Portuguese Linguistics, editado por W. Leo Wetzels, João Costa y Sergio Menuzzi. 441-456. Oxford: Blackwell.

Lopes, Ana Cristina Macário, y Ernestina Carrilho. 2020. Discurso e marcadores discursivos. In Gramática do Português (Vol. III), editado por Eduardo Buzaglo Paiva Raposo, et al., 2667–2698. Lisboa: Fundação Calouste Gulbenkian.

Marques, Maria Aldina. 2021. Contextos de uso do marcador discursivo pronto e ethos discursivo. Revista de Filoloxía Galega. Monografia 13, Estudos sobre gramática e sociolingüística galego-portuguesas, 205-19.

Martín Zorraquino, María Antonia, y José Portolés Lázaro. 1999. “Los marcadores del discurso.” In Gramática Descriptiva de la Lengua Española, editado por Ignacio Bosque y Violeta Demonte, 4051-213. Madrid: Real Academia Española/ Espasa Calpe.

Montolío, Estrella. 2001. Conectores de la lengua escrita. Contraargumentativos, consecutivos, aditivos y organizadores de la información. Barcelona: Ariel.

Plag, Cornelia, Carapinha, Conceição, y Loureiro, Ana Paula (eds). (2022). Marcadores Discursivos e(m) Tradução III. Coimbra: Imprensa da Universidade de Coimbra

Ponce de León, Rogelio, e Isabel Margarida Duarte. 2020a. “En torno a los valores de la forma portuguesa já y sus correspondencias en español.” In Marcadores del discurso y lingüística contrastiva en las lenguas románicas, coordinado por Óscar Loureda Lamas, Martha Rudka y Giovanni Parodi Sweis, 147-62. Madrid: Iberoamericana Vervuert.

Ponce de León, Rogelio, e Isabel Margarida Duarte. 2020b. “Marcadores discursivos com ora e as suas correspondências em espanhol.” In Marcadores discursivos: o portugués como referencia contrastiva, editado por Isabel Margarida Duarte y Rogelio Ponce de León, 257-92. Bern: Peter Lang.

Ponce de León, Rogelio, e Isabel Margarida Duarte. 2021. “Os operadores discursivos ahora bien / ahora, (que) e as suas correspondências em traduções literárias para português.” Linguística. Revista de Estudos Linguísticos da Universidade do Porto, nº especial (In honorem Ana Maria Brito): 535-53.

Portolés Lázaro, José. 2008. “Eso sí.” In Diccionario de partículas discursivas del español, coordinado por Antonio Briz, Salvador Pons y José Portolés. http://www.dpde.es/#/entry/esosi

Santos Río, Luis. 2003. Diccionario de partículas. Salamanca: Luso-Española de Ediciones.

Sousa, Sara. 2008. “Contributos para o estudo das construções refutativo-rectificativas em PE.” In Textos Seleccionados. XXII Encontro Nacional da Associação Portuguesa de Linguística, organizado por Maria Lobo y Maria Antónia Coutinho, 435-49. Lisboa: Colibri/APL.

Sousa, Sara. 2015. “Contributos para o estudo da refutação em Português Europeu Contemporâneo”. Tesis de doctorado, Universidade de Coimbra.

Sousa, Sara. 2017. “O marcador discursivo 'sim' em português europeu contemporâneo: contributos para a sua tradução em inglês.” In Marcadores discursivos e(m) tradução, coordenado por Ana Paula Loureiro, Conceição Carapinha y Cornelia Plag, 91-103. Coimbra: Imprensa da Universidade de Coimbra.

Corpus de traducciones portuguesas

Alas, Leopoldo. 1988. A Corregedora, traducido por Joana Varela. Lisboa: Contexto.

Blasco Ibáñez, Vicente. 1977. A cabana, traducido por Adelino dos Santos Rodrigues. Mem Martins: Europa América.

Cunqueiro, Álvaro. 1995. Vida e fugas de Fanto Fantini, traducido por José Colaço Barreiros. Porto: Felício & Cabral – Publicações.

Grandes, Almudena. 1990. As idades de Lulú, traducido por Maria Carlota Pracana. Mem Martins: Terramar.

Goytisolo, Juan. 1972. Reivindicação do conde Julião, traducido por Pedro da Silveira. Lisboa: D. Quixote.

Laforet, Carmen. 2005. Nada, traducido por Sofia Castro Rodrigues e Virgílio Tenreiro Viseu. Lisboa: Cavalo de Ferro.

Landero, Luis. 1992. Jogos da idade tardia, traducido por Egito Gonçalves. Lisboa: Dom Quixote.

Martín Gaite, Carmen. 1996. Nebulosidade variável, traducido por José Carlos González. Lisboa: Difel.

Martín Vigil, José Luis. 1967. Os padres «comunistas», traducido por Jácome Nazareno. Lisboa: Livraria Morais Editora.

Moix, Ana María. 2002. Valsa negra, traducido por J. Teixeira de Aguiar. Lisboa: Dom Quixote.

Pérez Galdós, Benito. 2011. Rosalía de Bringas, traducido por José Manuel Lopes. Parede: Camões & Companhia. 2011.

Sampedro, José Luis. 1994. O sorriso etrusco, traducido por José Colaço Barreiros. Lisboa: Teorema.

Torrente Ballester, Gonzalo. 1992. A saga/fuga de J. B., traducido por Cristina Rodríguez y Artur Guerra. Lisboa: Dom Quixote.

Torrente Ballester, Gonçalo. 2005. Don Juan, traducido por Cristina Rodriguez y Artur Guerra. Lisboa: Difel, 2005.

Corpus consultados

Centro de Linguística da Universidade de Lisboa. Corpus de Referência do Português Contemporâneo. http://alfclul.clul.ul.pt/CQPweb/.

Davies, Mark and Michael Ferreira. (2006-) Corpus do Português: 45 million words, 1300s-1900s. http://www.corpusdoportugues.org.

Linguateca (2000-). CETEMpublico. http://www.linguateca.pt/cetempublico/.

Real Academia Española – Banco de datos [CORDE]. Corpus diacrónico del español. http://www.rae.es.

Real Academia Española – Banco de datos [CREA]. Corpus de referencia del español actual. http://www.rae.es.

Downloads

Published

2023-12-20

How to Cite

PONCE DE LEÓN, R., & DUARTE, I. M. (2023). EL OPERADOR DISCURSIVO "ESO SÍ" EN ESPAÑOL Y SUS CORRESPONDENCIAS EN PORTUGUÉS. Studia Universitatis Babeș-Bolyai Philologia, 68(4), 165–180. https://doi.org/10.24193/subbphilo.2023.4.08

Issue

Section

Articles